Τετάρτη 15 Σεπτεμβρίου 2010

Φεμινισμός, ο Φανταστικός

«[…] Όταν μαχαίρωσες εκείνον τον Στύγιο αξιωματικό, απαρνήθηκες την εύνοια του Ζάραλο, και την προστασία του, και βρέθηκες κυνηγημένη από τους Στύγιους».

«Το ξέρω» απάντησε βαρύθυμα. «Μα τι άλλο μπορούσα να κάνω; Ξέρεις ποια ήταν η αιτία».

«Ξέρω» συμφώνησε. «Αν ήμουν εκεί, θα τον είχα μαχαιρώσει εγώ. Αλλά όταν μια γυναίκα ζει σε στρατόπεδο εκστρατείας, πρέπει να περιμένει τέτοια πράγματα».

Η Βαλέρια χτύπησε το μποτοφορεμένο πόδι της καταγής κι έβρισε.

«Γιατί οι άντρες δε μ’ αφήνουν να ζήσω σαν άντρας;»

«Μα είναι προφανές!»

- Robert E. Howard, Κόκκινα Καρφιά, 1936



Μια φορά κι έναν καιρό, σε σκοτεινούς φαλλοκρατικούς καιρούς, τα πράγματα ήταν απλά. Η ημίγυμνη δεσποσύνη τσίριζε. Ο Κόναν έμπαινε ανάμεσα σ’ εκείνη και το φοβερό θηρίο που την απειλούσε. Το σκότωνε. Η δεσποσύνη τού δινόταν. Κι εκεί τέλειωνε ο ρόλος της. Στον πολυσέλιδο Άρχοντα των Δαχτυλιδιών; Τρεις γυναικείοι χαρακτήρες όλοι κι όλοι, σε ρόλους αβανταδόρικους, μα δευτερεύοντες. Λες κι η Συντροφιά του Δαχτυλιδιού είχε κλειδώσει όλες τις γυναίκες σπίτι πριν ξεκινήσει για την αναζήτησή της. Ευτυχώς, η κοινωνία δεν έμεινε εκεί. Εξελίχθηκε προς το καλύτερο. Και μαζί της εξελίχθηκαν οι κόσμοι της λογοτεχνίας του φανταστικού. Εμφανίστηκαν στο χαρτί ανεξάρτητες αμαζόνες που μπορούσαν να τα βάλουν με οποιονδήποτε άντρα. Χώρες στις οποίες οι άνθρωποι ήταν ακόμη πιο προοδευτικοί από εμάς, ζούσαν με πραγματική ισότητα: ακόμη και στο στρατό τους υπηρετεί το ωραίο φύλο.

Είναι όμως τόσο απλά τα πράγματα;

Ας ξεκινήσουμε ανάποδα, από το σήμερα προς το χθες. Σε μεγάλο μέρος της σύγχρονης παραγωγής του φανταστικού, είτε μιλάμε για βιβλία γραμμένα από γυναίκες, είτε μιλάμε για βιβλία γραμμένα από άντρες που δηλώνουν «φεμινιστές», βρίσκουμε τρεις βασικές παραδοχές:

- Μπορεί να υπάρξει μια γυναίκα (μοναδική ή μέλος μιας μικρής ομάδας με παρόμοιες ικανότητες), η οποία διαπρέπει στην ξιφομαχία. Διάφοροι άντρες την υποτιμούν και τα βάζουν συνεχώς μαζί της, εξαιτίας της προκατάληψής τους, αλλά τους νικά τον έναν μετά τον άλλο. Δεν έχει ανάγκη τη βοήθεια κανενός. Για να μην αναφέρω ότι εμφανισιακά μοιάζει περισσότερο με μοντέλο παρά με Βουλγάρα αρσιβαρίστρια.

- Μπορεί να υπάρξει μικτός στρατός από άντρες και γυναίκες, είτε σε ξεχωριστές μονάδες, είτε και ανάκατοι στις ίδιες.

- Μπορεί να υπάρξει πλήρης ισότητα σε μια προβιομηχανική κοινωνία.

Προσωπικά διαφωνώ και με τα τρία. Να τα δούμε ένα-ένα:

α. Η αμαζόνα

Σύμφωνα με όσους ασχολούνται με την ξιφασκία και τις πολεμικές τέχνες, μια γυναίκα μπορεί να είναι απολύτως αξιόμαχη. Αξιοποιώντας τη μεγαλύτερη ευλυγισία και ταχύτητά της, δεν έχει τίποτε να ζηλέψει από έναν άντρα με τον ίδιο όγκο και την ίδια εμπειρία. Αλλά οι άντρες είναι κατά μέσο όρο πιο δυνατοί και πιο μεγαλόσωμοι. Και τα δυο φύλα αγωνίζονται σε διαφορετικές κατηγορίες πυγμαχίας και πολεμικών τεχνών όχι εξαιτίας κάποιας παλιομοδίτικης διάκρισης, αλλά για τον ίδιο ακριβώς λόγο που ένας άντρας εξήντα κιλών αγωνίζεται σε διαφορετική κατηγορία από έναν άντρα εκατό κιλών. Ο όγκος και η δύναμη είναι καθοριστικοί παράγοντες σε μια αναμέτρηση σώμα με σώμα. Η μεγάλη εμπειρία μπορεί να ισοσκελίσει αυτές τις ανισότητες, όπως και οποιαδήποτε άλλη, μα πρέπει κανείς να επιβιώσει αρκετά πριν την αποκτήσει. Αυτό σημαίνει πως μια γυναίκα η οποία συνεχώς μονομαχεί με τους καλύτερους για να αποδείξει την αξία της, αργά ή γρήγορα θα συναντήσει εκείνους τους λίγους που εκτός από δυνατότεροί της και ψηλότεροί της (άρα και με μακρύτερα χέρια που θα την φτάνουν χωρίς εκείνη να τους φτάνει) θα είναι ταυτόχρονα το ίδιο γρήγοροι κι ευλύγιστοι μ’ εκείνη.

Και υπάρχουν και δυο πιο τεχνικά ζητήματα. Πρώτον, ο άντρας είναι πιο ανθεκτικός. Δε μιλάμε για τον πόνο της γέννας, ούτε την αντοχή στα μικρόβια. Μιλάμε για το ποιος έχει περισσότερο αίμα στο κορμί του και ποιου τα ζωτικά όργανα κρύβονται πίσω από μεγαλύτερα στρώματα σάρκας. Ποιος, δηλαδή, είναι λιγότερο πιθανό να πεθάνει από το ίδιο ακριβώς τραύμα. Το δεύτερο ζήτημα είναι η έλλειψη κατάλληλων δασκάλων. Για να εκμεταλλευτεί τις αρετές του σώματός της μια γυναίκα, πρέπει να μάθει να μάχεται σαν γυναίκα. Η δύναμή της, απ’ ότι έχω διαβάσει, βρίσκεται στον άξονα της μέσης κι όχι στον άξονα των ώμων, όπως στον άντρα. Αν είναι η μοναδική θηλυκή ξιφομάχος του κόσμου, θα έχει διδαχθεί αναγκαστικά από άντρα, άρα θα ξέρει να πολεμά σαν άντρας – σαν μικρόσωμος κι αδύναμος άντρας. Αν ανήκει σε κάποια σπάνια παράδοση πολεμιστριών, όσο μακρά κι αν είναι αυτή, θα έχει ένα και μοναδικό κέντρο (π.χ. ένα μοναστήρι ή ένα αυτοκρατορικό τάγμα), άρα δεν μπορεί να είναι τόσο ανεπτυγμένη όσο η αντρική ξιφασκία που θα την εξελίσσουν ταυτόχρονα εκατοντάδες σχολές σε όλο τον κόσμο.

Όλα αυτά, βέβαια, χωρίς να λαμβάνουμε υπόψη τον πιο σημαντικό παράγοντα. Για κάθε γυναίκα, είτε τη Βαλέρια, είτε την Ιππολύτη, είτε οποιαδήποτε άλλη ανίκητη αμαζόνα, υπάρχουν κάποιες μέρες του μήνα που βρίσκεται σε μειωμένη μαχητική ικανότητα (στην καλύτερη των περιπτώσεων). Σε έναν μοχθηρό φαλλοκρατικό κόσμο, όπου το να κουβαλά μια γυναίκα σπαθί είναι επαρκής λόγος για να την προκαλέσει κανείς, ποιος θα φανεί τόσο ιππότης ώστε να περιμένει να την αντιμετωπίσει μεθαύριο; Κανείς μας δεν είναι απολύτως αυτάρκης, κανείς δεν είναι αδιάλειπτα στα καλύτερά του. Ακόμη και ο Κόναν έχει κακές μέρες (π.χ. όταν είναι λιάρδα, όπως στο Rogues in the House). Πόσο ρεαλιστική είναι μια πολεμίστρια που μοιάζει με διαφήμιση λακ; Που τίποτα δεν της χαλάει καν το μαλλί;

Όχι, λοιπόν, ότι δε μπορεί να υπάρξει μια γυναίκα ικανή να σταθεί ανάμεσα στους ισχυρότερους πολεμιστές ενός κόσμου, αλλά υπό συνθήκη. Ενταγμένη σε κάποια παράδοση που να είναι λογικό να την έχει γεννήσει. Με πολλή δουλειά, ουσιαστικά αφοσιωμένη σ’ αυτό που κάνει. Έχοντας τη δυνατότητα να αποκτήσει την απαραίτητη εμπειρία, αντί να βολοδέρνει από σύγκρουση σε σύγκρουση ώσπου να πεθάνει. Και με τις αδύναμες στιγμές της, στις οποίες αναγκαστικά θα στηριχτεί σε άλλους, όπως κάνουμε όλοι.

β. Ο στρατός των ίσων ευκαιριών

Αυτό είναι πιο εύκολο να το καταρρίψει κανείς. Είδαμε πως μπορούν να υπάρξουν άξιες πολεμίστριες. Στην ιστορία του δικού μας κόσμου, πέρασαν και λίγες σημαντικές γυναικείες μονάδες, έστω κι αν είχαν πάντα ρόλο σωματοφυλακής. Προσωπικά πιστεύω πως το «ασθενές» φύλο είναι ικανό να προσαρμοστεί πιο εύκολα από το «ισχυρό» στην πειθαρχία του στρατού. Αλλά θα έπαιρνα μαζί μου στον πόλεμο μια γυναικεία μονάδα, αν ήμουν στρατηγός σε κάποιον κόσμο με μεσαιωνική ή αναγεννησιακή τεχνολογία; Μόνο από απελπισία.

Πολύ απλά, όταν δεν έχεις πια δυο αντιπάλους, αλλά εκατό από τη μια πλευρά κι εκατό από την άλλη, τότε το λόγο παίρνουν οι μέσοι όροι. Στριμωγμένη στους στίχους μιας συμπαγούς παράταξης, η γυναίκα δε μπορεί να αξιοποιήσει ούτε στο ελάχιστο την ευελιξία και την ταχύτητά της. Το μικρότερο μέγεθος δεν αξίζει και πολλά όταν είσαι στατικός στόχος. Κι απέναντί θα βρισκονται άντρες που μπορούν να την χτυπήσουν δυνατότερα απ’ όσο μπορεί να τους χτυπήσει αυτή, που είναι ανθεκτικότεροι, βαρύτεροι και αντέχουν περισσότερη ώρα να κοπιάζουν φορτωμένοι με πανοπλία και ασπίδα. Ενώ η μεγαλύτερη μυϊκή τους δύναμη σημαίνει πως θα χρησιμοποιούν μακρύτερα και βαρύτερα όπλα…

Βέβαια, στα περισσότερα βιβλία οι στρατιωτίνες υπηρετούν σαν τοξότριες. Και τα ολυμπιακά ρεκόρ δείχνουν ότι δεν υπάρχει ουσιώδης διαφορά ευστοχίας ανάμεσα σε άντρες και γυναίκες. Αλλά η αξία ενός τόξου έγκειται στην απόσταση στην οποία μπορεί να ρίξει ένα βέλος με αρκετή ορμή για να καρφωθεί αυτό κάπου. Πράγμα που εξαρτάται από το πόσο σκληρό είναι το τόξο, πόσο δύσκολο είναι δηλαδή να τραβηχτεί η χορδή. Είτε έχουμε να κάνουμε με ξύλινο τόξο, είτε με σύνθετο τόξο, είτε με τζάγρα (crossbow), ακόμα και με κάποιο φαντασιακό όπλο από μέταλλο ή μαγικό υλικό. Οι άντρες, όντας δυνατότεροι, θα χρησιμοποιούν σκληρότερα τόξα και θα έχουν μεγαλύτερο βεληνεκές. Εν ολίγοις, αν βάλεις τοξότριες απέναντι σε τοξότες, οι άντρες θα τις σκοτώσουν όλες πριν αυτές φτάσουν αρκετά κοντά για να μπορούν να τους πετύχουν.

Υπάρχει, βέβαια, το πλεονέκτημα των αριθμών. Αν ο αντίπαλός σου έχει φέρει μόνο άντρες στο πεδίο της μάχης, π.χ. δέκα χιλιάδες άτομα, γιατί εσύ να μην πάρεις μαζί σου και μερικές γυναίκες; Ακόμη κι αν δεν είναι αντάξιες των συμπολεμιστών τους, δε θα βρεις πέντε χιλιάδες ακόμη; Αυτό θα μπορούσε να δικαιολογήσει την επιβίωση ενός μικρού προοδευτικού κράτους μέσα σε έναν κατά τα άλλα φαλλοκρατικό κόσμο που το επιβουλεύεται από μισαλλοδοξία (κλισέ στα βιβλία που χρησιμοποιούν αυτήν εδώ τη σύμβαση). Το «καλό» κράτος θα έχει σχεδόν διπλάσιο στρατό από τους γείτονές του, με τον ίδιο ακριβώς πληθυσμό.

Έχουν χρησιμοποιηθεί διάφορα επιχειρήματα για τη μη συμμετοχή γυναικών στους πολέμους, όπως το ότι ένας άντρας θα νιώσει να του κόβονται τα πόδια αν δει δίπλα του μια γυναίκα να σκοτώνεται, σε σχέση με το να δει έναν άλλο άντρα. Μα αυτά βασίζονται στις κοινωνικές δομές του δικού μας κόσμου. Υποθέτουμε πως σε έναν κόσμο με παράδοση στις στρατιωτίνες, δε θα υπάρχουν τέτοια ταμπού, όπως δε θα υπάρχει και ταμπού που να κάνει τους αντιπάλους να διστάζουν να τις χτυπήσουν. Αλλού είναι το θέμα. Το σεξ είναι γνωστό αγχολυτικό και πριν από μια μάχη υπάρχει μεγάλος άγχος, οπότε για κάθε εκατό άντρες και εκατό γυναίκες που θα έχεις, χρειάζεσαι και πενήντα ευνούχους για να τους εμποδίζουν να έρθουν σε επαφή. Αλλιώς, όταν φτάσει επιτέλους η ώρα της μάχης, δε θα μπορούν πάρουν τα πόδια τους! Φυσικά, αστειεύομαι. Κι αυτό, επίσης, είναι ένα θέμα που μια κοινωνία μαθημένη σε μικτούς στρατούς θεωρητικά θα έχει βρει τρόπο να το λύσει.

Αλλά ένας λόχος που περιέχει γυναίκες, είτε αποκλειστικά, είτε μαζί με άντρες, πρέπει να διατηρεί δύναμη μεγαλύτερη από την ονομαστική του. Για να το κάνω λιανά, όποια μέρα του μήνα κι αν γίνει τελικά η μάχη, κάποιες από τις στρατιωτίνες θα είναι ανίκανες να συμμετάσχουν. Άρα, για να κατεβάσει μια μονάδα εκατό γυναίκες στην πρώτη γραμμή, χρειάζεται να αποτελείται από τουλάχιστον εκατόν δέκα. Αυτό σημαίνει πως ο εξοπλισμός κι η συντήρησή του θα κοστίζουν περισσότερο από ενός αντρικού λόχου. Κι επίσης σημαίνει πως είναι αδύνατον ένας τέτοιος λόχος να κάνει γυμνάσια με την ακριβή διάταξη που θα πολεμήσουν τα μέλη του, καθώς είναι αδύνατον να ξέρουν ποιες θα λείψουν τελικά και ποιες θα είναι εκεί.

Παραδόξως, δεν έχω ακούσει καν για κάποιο έργο φεμινιστικής φαντασίας στο οποίο να χρησιμοποιείται μαγεία για τη ρύθμιση της περιόδου και την αντιμετώπιση των πόνων της.

γ. Η δίκαιη κοινωνία

Οι πιο παρατηρητικοί ίσως έχουν προσέξει πως χρησιμοποιώ στα άρθρα μου τον όρο «προβιομηχανική», αντί για «μεσαιωνική». Πολλοί θεωρούν πως ο τυπικός φάνταζυ κόσμος ορίζεται από την έλλειψη πυρίτιδας. Κατά τη δική μου γνώμη, ο πραγματικός διαχωριστικός παράγοντας είναι η έλλειψη της μαζικής παραγωγής αγαθών, είτε με τεχνολογικό, είτε με μαγικό τρόπο. Αυτό που μένει, είναι η σκληρή χειρωνακτική εργασία που έχει μικρή απόδοση όσο καλά κι αν οργανωθεί.

Ένας αγρότης, σε ποιο από τα παιδιά του θα αφήσει το χωραφάκι του; Λογικά σ’ εκείνο που θα μπορεί να το δουλέψει καλύτερα, το πιο δυνατό και ανθεκτικό, που αναγκαστικά θα είναι αγόρι. Το ίδιο ισχύει και για έναν ψαρά με τη βάρκα του ή έναν βιοτέχνη με το εργαστήριό του. Και το κράτος, που εκτός από το να συλλέξει φόρους, έχει ανάγκη να επανδρώσει το στρατό του, θα προτιμήσει τους άντρες από τις γυναίκες (για τους λόγους που ανέπτυξα πιο πάνω), οπότε αυτούς θα αναγνωρίζει ως πολίτες με δικαίωμα ψήφου, κοινωνικές μονάδες, κεφαλές οικογενειών κτλ.

Μέσα σε μια φτωχή οικογένεια, οι γυναίκες δεν εργάζονταν λιγότερες ώρες από τους άντρες τους (το αντίθετο, αν συνυπολογίσει κανείς και τα οικιακά). Αλλά δεν μπορούμε να κρίνουμε με τα δικά μας μέτρα, εμείς που έχουμε αλουμινένια τενεκεδάκια μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα, με το πάτημα ενός κουμπιού. Μια κοινωνία στην οποία ακόμη και τα απλούστερα πήλινα σκεύη απαιτούν ιδρώτα στον τροχό, θα πάρει όποια μέτρα χρειάζονται για να είναι βιώσιμη, όσο άδικα κι αν τα βρίσκουμε σήμερα. Η γυναίκα δεν μπορεί να είναι ίση με τον άντρα σε μια προβιομηχανική κοινωνία, γιατί οι πόροι δεν είναι αρκετοί.

Γιατί όχι μια βιομηχανική κοινωνία, τότε, σα θέμα βιβλίου φάνταζυ; Με μαγικά εργοστάσια, ας πούμε; Ή ακόμη και η προσπάθεια χειραφέτησης του ωραίου φύλου στην αρχή μιας τέτοιας κοινωνίας; Μα εκεί ακριβώς είναι το πρόβλημα· αυτό εδώ το άρθρο περιγράφει περισσότερες λύσεις απ’ ότι έχω δει να χρησιμοποιούνται στα δήθεν φεμινιστικά μυθιστορήματα του χώρου. Έχουν άραγε ξοδέψει οι συγγραφείς τους έστω και πέντε λεπτά σκέψης σ’ αυτά που γράφουν; Μήπως αναφέρονται τελικά σε φανταστικά πλάσματα που έχουν γυναικεία όψη αλλά δε διαφοροποιούνται σε τίποτε από τους άντρες;


Και για να δούμε τι έγραφαν πραγματικά τα «φαλλοκρατικά γουρούνια» των απαρχών του λογοτεχνικού μας είδους.

Η Βαλέρια από το απόσπασμα στην αρχή του άρθρου μπορούσε να τα βγάλει πέρα με τους άντρες που προσπαθούσαν να απλώσουν χέρι πάνω της. Ήταν πιο γρήγορη κι ευέλικτη από τον Κόναν. Σκότωνε τους αντιπάλους της με χτυπήματα σε καίρια σημεία, αντί να τους κόβει φέτες όπως εκείνος. Ο μεγάλος έρωτας του Κόναν, η Μπελίτ, είναι η αδιαμφισβήτητα επιτυχημένη αρχηγός των πειρατών της Μαύρης Ακτής, αρκετά καλή με το τόξο για να διδάξει τη χρήση του στους ναύτες της, αν και η ίδια δε φαίνεται πως συμμετείχε στις μάχες. Οι σκλάβες που συναντάει ο Κόναν – η Ολίβια, η Οκτάβια, η Ζηνοβία, η Νατάλα – αν και ανίκανες να υπερασπιστούν τον εαυτό τους, είναι πρακτικές: επιλέγουν να τον βοηθήσουν για να τις βοηθήσει, δε διστάζουν να διατρέξουν θανάσιμο κίνδυνο και του σώζουν τη ζωή. Η αρχοντική ερωμένη Ναφερτάρι διαθέτει αρκετή γυναικεία πονηριά για να βάλει άλλους να πολεμήσουν γι’ αυτήν και παίρνει τα πράγματα στα χέρια της όταν αυτό εποδεικνύεται αναγκαίο. Γενικά, οι γυναικείοι χαρακτήρες στις ιστορίες του Robert E. Howard διακρίνονται από φιλοδοξίες και ικανότητες που συμβαδίζουν με το υπόβαθρο του καθενός τους.

Στον Άρχοντα των Δαχτυλιδιών, η Γκαλάντριελ είναι υπόδειγμα ηγέτη και επισκιάζει τον σύζυγό της. Η Άργουεν ενσαρκώνει το ιδανικό για το οποίο πολεμάει ο Άραγκορν, χωρίς το οποίο θα λύγιζε. Ενώ η Έογουιν όχι μόνο κάνει αυτό που κανείς άντρας δε μπορεί, αλλά επίσης μετά τον πόλεμο αφιερώνεται στην αντιμετώπιση των πληγών που άφησε πίσω του. Υπάρχουν πράγματα στα οποία οι γυναίκες είναι το ίδιο καλές με τους άντρες κι άλλα ακόμη στα οποία είναι καλύτερες. Τα δυο φύλα, ίσα ή άνισα, (ευτυχώς) δεν είναι ίδια. Οι γυναίκες δεν είναι το ίδιο καλές με τους άντρες στο να σκοτώνουν. Δεν είναι ντροπή. Μπορούν να γίνουν θεραπεύτριες, ανιχνεύτριες, εταίρες, ηγέτιδες, μάγισσες – φάνταζυ γράφουμε, επιτέλους! Και μπορούν να ειπωθούν ενδιαφέρουσες ιστορίες γύρω απ’ αυτούς τους ρόλους, με δράση και αγωνία και ένταση.

Αν οι πατέρες του φάνταζυ διέπραξαν κάποιο σφάλμα, είναι πως απευθύνθηκαν κυρίως στο αντρικό κοινό, σε μια εποχή που υπήρχαν μόνο άρρενες αναγνώστες για το λογοτεχνικό είδος που έγραφαν. Έδωσαν πολύ λίγο χρόνο και πολύ λίγο βάρος στους θηλυκούς χαρακτήρες τους. Αλλά τουλάχιστον τους έβαλαν να σκέφτονται και να πράττουν με βάση αυτά που πραγματικά θα ήθελαν και θα μπορούσαν. Νομίζω τελικά πως ο φεμινισμός στη λογοτεχνία αντιμετωπίζει ακριβώς το πρόβλημα στόχου με τον φεμινισμό στη ζωή. Θέλουμε οι γυναίκες να επιτρέπεται να κάνουν ότι κι οι άντρες, ανεξάρτητα από τη σχετική ικανότητά τους; Ή θέλουμε να έχουν τη δυνατότητα να δράσουν στα πεδία στα οποία είναι ικανές και να τους αποδίδεται ο ίδιος ακριβώς σεβασμός όπως σ’ έναν άντρα που κάνει το αντίστοιχο;

10 σχόλια:

nihilio είπε...

Εξαιρετική η ανάλυση (για άλλη μία φορά).

αλλά μην ξεχνάς το ατράνταχτο επιχείρημα ότι "έλα μωρέ, φάνταζυ είναι"

Ελευθέριος Κεραμίδας είπε...

Πραγματικά ατράνταχτο. Και να θες, τι να του αντιτάξεις;

Σοβαρά τώρα, αν κάποιος μου πει πως γράφει για ένα ανθρώπινο είδος βιολογικά διαφορετικό από το δικό μας ώστε όλα αυτά να είναι εφικτά, θα του βγάλω το καπέλο. Τους υπόλοιπους, που νομίζουν πως γράφουν πράγματα τα οποία λένε κάτι για τον δικό μας κόσμο ή για τον εαυτό τους, θα συνεχίσω να τους θεωρώ δυσφήμηση για τον χώρο.

nihilio είπε...

Προσωπικά, για τον κόσμο της Λαμορκ (Σακάτες Άγιοι κτλ) έχω μια λίστα με πιθανούς χαρακτήρες.
Ένας από αυτούς είναι ένας έμπορος που περιβάλλεται από γυναίκες σωματοφύλακες. Όταν κάποιος τον κοροϊδεύει απαντάει:
"Κάθε μία από αυτές τις γυναικούλες τράβηξε τα πάνδεινα όταν αποφάσισε να πάρει όπλα και να μπει στη δουλειά. Μόνο μία στις δέκα επιβιώνει και δεν τα παρατάει. Και καταλήγει να πληρώνεται λιγότερο από άντρες λιγότερο άξιους από αυτή. Άρα δεν κρύβομαι πίσω από φουστάνια, απλά φροντίζω τα λεφτά μου να πιάνουν τόπο."
(και ναι, κάπου υπάρχει και μια αδερφότητα από γυναίκες μισθοφόρους, κατάλοιπο παλαιότερων πολέμων - σε ένα από τα βιβλία μάλιστα θα υπάρχει ολόκληρη συμμορία από πειρατίνες, όταν φτάσω να γράφω ως εκεί θα σου στείλω γραπτό για να με βρίζεις.)

Ελευθέριος Κεραμίδας είπε...

Αν ήθελα να γράψω για πολεμίστριες, κι εγώ έναν κόσμο σαν τη Λαμόρκ θα επέλεγα, με την τεχνολογία σε επίπεδα της εποχής του Διαφωτισμού. Τα πιστόλια εξισώνουν τα δυο φύλα στο θέμα των εκηβόλων, ενώ η ξιφασκία της εποχής έχει καταργήσει τη θωράκιση, έχει τυποποιήσει σε μικρό μέγεθος και βάρος τα όπλα και βασίζεται σχεδόν αποκλειστικά στην ταχύτητα και την ευλυγισία. Οι συνθήκες είναι πολύ ευνοϊκές.

Κι από τη στιγμή που τη δυνατότητα κάποιων γυναικών να πολεμήσουν δεν την συνδέεις με την κοινωνική αποδοχή όλου του φύλου, δε βλέπω γιατί θα έπρεπε να με ενοχλεί.

Όσον αφορά τις πειρατίνες, για άλλη μια φορά έπιασες κάποια λεπτομέρεια που δε μου είχε περάσει καθόλου από το μυαλό. Δεν ξέρω πώς θα τα πήγαιναν στη ναυσιπλοΐα, αλλά είναι το ιδανικό επάγγελμα για γυναίκες που θέλουν να εργαστούν με το σπαθί στο χέρι, σε οποιαδήποτε εποχή:
- επιλέγουν αυτές πού και πότε θα πολεμήσουν
- ο χώρος του καταστρώματος δεν επιτρέπει τη χρήση πολύ μακριών όπλων
- ο βαρύς εξοπλισμός, ειδικά οι πανοπλίες, απαγορεύεται σε ναυμαχίες
- η καλή ισορροπία, ειδικά με χαμηλό κέντρο βάρους, είναι απαραίτητο προσόν

Οπότε, πολύ θα ήθελα να δω το γραπτό σου. Κι όχι για να το βρίσω.

kelly είπε...

Πολύ ενδιαφέρον το άρθρο σου! Αλλά, ως προς το αν η περίοδος βγάζει τις γυναίκες στρατιωτικούς εντελώς εκτός μάχης, έχεις ρωτήσει καμιά γυναίκα; Εγώ δε νομίζω ότι είναι τόσο φοβερό. Είναι σαν να πολεμάει κάποιος ελαφρά έως μέτρια πληγωμένος. Κάποιους άντρες αυτό δε θα τους κρατούσε εκτός μάχης. Γιατί θα έπρεπε να κρατάει τις γυναίκες;

Κέλλυ aka wordsmith

Ελευθέριος Κεραμίδας είπε...

Κέλλυ, πράγματι, ένα ελαφρύ ή μέτριο τραύμα κάποιους άντρες δε θα τους κρατούσε εκτός μάχης, οπότε δεν έχω λόγο να πιστεύω πως η περίοδος θα κρατούσε κάποιες γυναίκες εκτός μάχης. Η ειδοποιός διαφορά είναι πως δεν πληγώνονται αυτόματα όλοι οι άντρες μερικές μέρες κάθε μήνα, ούτε καν κάποιοι. Εν ολίγοις, μερικοί στρατιώτες καλούνται να επιδείξουν την ισχύ της θέλησής τους, αν έχει γίνει κάποια προηγούμενη μάχη κι αν υπάρχουν τραυματίες απ' αυτήν. Και μερικοί ανάμεσά τους θα τα καταφέρουν. Όλες οι στρατιωτίνες θα καλούνταν να κάνουν το ίδιο κι επίσης μερικές μόνο θα τα κατάφερναν.

Σίγουρα υπεραπλουστεύω λέγοντας "όλες". Σίγουρα υπεραπλούστευσα στο άρθρο υπονοώντας πως όλες οι γυναίκες συμπτώματα περιόδου ίδιας έντασης, ικανά να τις αχρηστεύσουν. Υπεραπλουστεύεις κι εσύ όταν μιλάς για "τραύμα" γενικώς και αορίστως. Μια ελαφριά πληγή στο πέλμα δε σε αφήνει να σταθείς, ούτε φυσικά να πολεμήσεις. Ένα βαρύτερο τραύμα στο αριστερό χέρι δε σε εμποδίζει να προσφέρεις στις πίσω γραμμές μιας φάλαγγας. Ενώ ένα πρησμένο κι ευαίσθητο στήθος δε σε αφήνει να φορέσεις θώρακα, ούτε να τραβάς τη χορδή τόξου, ούτε να σπρώχνεις και να σπρώχνεσαι.

Υπάρχουν δεκάδες ακόμη πιθανά συμπτώματα της περιόδου και του ΠΕΣ, μετρώντας μόνο τα σοβαρά. Ημικρανίες, εξάντληση, κράμπες... Πράγματα που δεν είναι στο χέρι μας να μη μας επηρεάσουν. Κανένας άντρας δε θα μπορούσε να πολεμήσει μ' αυτά. Πιστεύω, ούτε και καμιά γυναίκα. Θα μου πεις, μια γυναίκα μπορεί να παρουσιάσει ελάχιστες φορές στη ζωή της κάποιο απ' αυτά, ίσως ούτε μία φορά. Αλλά μπορεί να είναι λόττο ο πόλεμος;

Και μην ξεχνάμε το καλύτερο. Τα νεύρα. Εδώ δε χρειάζεται να συμβουλευτώ γυναίκες, ούτε την επιστήμη. Από προσωπική πείρα δηλώνω πως θα ήθελα να είμαι από μια μεριά και να βλέπω τι θα γινόταν σε ένα στρατόπεδο γεμάτο οπλισμένες κι εκπαιδευμένες γυναίκες, μόλις θα έσκαγε το ΠΕΣ μερικών.

Αλήθεια, εσύ έχεις ρωτήσει κάποιες που να γυμνάζονται; Επηρεάζει την προσέλευσή τους στο γυμναστήριο η περίοδος; Και έχε κατά νου: στο γυμναστήριο μπορούν ανά πάσα στιγμή να κάνουν διάλειμμα, δεν υπάρχει άγχος, δεν κινδυνεύουν.

(Πάντως, αν έχεις ακόμη ενστάσεις, ευπρόσδεκτες. Γόνιμη κουβέντα να γίνεται. Δεν το έγραψα το άρθρο για να αναγνωρίσει κανείς το αλάθητο μεγαλείο της σοφίας μου)

kelly είπε...

Οκ, έχεις δίκιο, υπεραπλουστεύω. Ας πούμε ότι είναι σαν τραύμα του οποίου η θέση και η ένταση δεν επηρεάζει τη μαχητική ικανότητα. Αλλά αυτές οι γυναίκες που την περνάνε βαριά δε θα γίνονταν στρατιωτικοί(όπως και οι άντρες που δεν έχουν αντοχή, πειθαρχία, θέληση κλπ). Εγώ την περνάω ελαφρά και στο σχολείο δεν έφευγα από τη γυμναστική. Τώρα, βέβαια, όταν πηγαίνω γυμναστήριο, ψάχνω για δικαιολογία για να μην πάω, αλλά αυτό από διάθεση λούφας κυρίως. Νομίζω πως, αν εκπαιδεύονταν "σπαρτιάτικα" και οι γυναίκες, θα ήταν θέμα θέλησης να μην τις επηρεάζουν κάτι τέτοια.
Ως προς τα νεύρα, δε μου έχει τύχει για τέτοιο λόγο. Εγώ έχω νεύρα πολύ πιο συχνά λόγω αϋπνίας. Και ξέρω πολύ περισσότερους άντρες παρά γυναίκες που έχουν μονίμως τα νεύρα τους επειδή έχασε η ομάδα τους ή έπεσε η μετοχή τους ή δεν έχουν πιεί ακόμα καφέ(!)ή επειδή, γενικά, οι άντρες είναι λιγότερο emotionally intelligent από τις γυναίκες (το λέει ο Daniel Goleman, αλλά αυτό οφείλεται στην ανατροφή τους) κλπ.
Υπάρχει ένα άρθρο του 1928 που λέει ότι δε θεωρείται σκόπιμο να δοθεί δικαίωμα ψήφου στις γυναίκες, γιατί, ορισμένες μέρες του μήνα "δε φέρονται λογικά" και δε γίνεται να βρεθεί και να επιλεγεί για τις εκλογές μια μέρα που καμία γυναίκα να μην είναι αδιάθετη... See my point?

Αντώνης Πάσχος είπε...

Αγόρια ιππότες, κορίτσια μαύρες κότες;
Νομίζω πως οι λάθος αποφάσεις που έχουν παρθεί αλλά και οι λιγότερο ή περισσότερο αυθαίρετες απόψεις ψυχολόγων, μικρή σχέση έχουν με το άρθρο.
Προσωπικά είμαι με τη στατιστική και όχι με τις εξαιρέσεις. Η ίδια η ιστορία δίνει τις σωστές κατευθύνσεις στη φαντασία!

Ελευθέριος Κεραμίδας είπε...

Κέλλυ, ίσως υπερτίμησα την έκταση και τη συχνότητα των ακραίων συμπτωμάτων της περιόδου. Καλά κάνεις και εκφράζεις τις αντιρρήσεις σου. Ελπίζω αν κάποιος διαβάσει το άρθρο και θελήσει να γράψει κάτι λογοτεχνικό που να άπτεται του θέματος, να μη λάβει αυτά που λέω ως Λόγο του Θεού, αλλά να ψάξει μόνος του.

Κατά τα άλλα, θα συμφωνήσω με τον Αντώνη πως τείνεις να κρίνεις από την προσωπική σου εμπειρία και την ιδανική περίπτωση. Εγώ δε μίλησα για συμπλήρωση μηχανογραφικού, ποια θα πάει στην Ευελπίδων και τα σχετικά, αλλά για τη στελέχωση ενός στρατού που θέλει όλους τους υγιείς ενήλικες για να υπερασπιστεί τη χώρα.

Σύμφωνα με την ιατρική, 1 στις 50 γυναίκες (όχι και λίγες) παρουσιάζει ακραίας μορφής συμπτώματα ΠΕΣ. Το 85% έχει κατά καιρούς παρουσιάσει τα πιο συνήθη μικροπροβλήματα, όπως πρησμένο και ευαίσθητο στήθος. Μιλάμε για αληθινούς ανθρώπους, όχι για Τζεντάι και Σαολίν. Αν ο Λεωνίδας (αυτός με τους 300) είχε πόδια χτυπημένα από τις αρβύλες, δε θα μπορούσε να τις φορέσει την άλλη μέρα και να περπατήσει 40 χιλιόμετρα "επειδή είναι Σπαρτιάτης". Υπάρχουν πράγματα που μπορείς να μάθεις να μη σε επηρεάζουν και πράγματα που δε μπορείς να τα συνηθίσεις. Δεν παίζει "είναι πρησμένο το στήθος μου αλλά το αγνοώ". Ή είναι πρησμένο ή δεν είναι.

Νομίζω όμως ότι έχουμε ξεφύγει εντελώς από το θέμα. Εγώ με τα παραπάνω ποσοστά είμαι ικανοποιημένος και λέω πως η περίοδος παίζει έναν ρόλο στα θέματα που εξέτασα, έστω κι αν υπεραπλούστευσα. Και μαζί με τα διάφορα άλλα επιχειρήματα που εξέφρασα, το σκεπτικό του άρθρου στέκει. Σ' αυτό, συμφωνείς ή διαφωνείς;

(Για τα νεύρα, προτιμώ να μην πω τίποτε, από τη στιγμή που βρέθηκε είτε η ανάρτησή μου, είτε η άποψη της Γυναικολογίας, να συγκρίνεται με ένα γραφικό άρθρο του '30)

kelly είπε...

Συμφωνώ με το ότι οι γυναίκες είναι διαφορετικές και όχι κατώτερες - ήθελα να βεβαιωθώ ότι αυτό εννοείς. Θα διαφωνούσα αν κάποιος συγγραφέας φάντασυ έφτιαχνε κάποιο ξόρκι για να εξαφανίσει όσα κάνουν τις γυναίκες να υστερούν ως πολεμίστριες: εφόσον όλες οι (γνωστές) κοινωνίες που υπήρξαν ποτέ ήταν ανδροκρατικές, ένας στρατός φτιαγμένος από γυναίκες υπό την επήρεια αυτού του ξορκιού δε θα ήταν και πολύ πειστικός. Επίσης, ναι, είναι κακό να μην είναι καλές οι γυναίκες στο να σκοτώνουν, διότι, σε μια ανδροκρατική κοινωνία, η ικανότητα στη μάχη δίνει αξία γενικά σε ένα άτομο και σ' αυτό, όπως συμφωνείς κι εσύ, οφείλεται κατά μεγάλο ποσοστό η υποτίμηση των γυναικών γενικά, τουλάχιστον πριν την πρόοδο της τεχνολογίας. Συμφωνώ ότι σε άλλα είναι καλύτεροι οι άντρες και σε άλλα οι γυναίκες, αλλά θα έπρεπε να επιτρέπεται σε όλους να δοκιμάσουν τις δυνάμεις τους σε όλους τους τομείς, έστω και αν αποτυγχάνουν τελικά. Στην πραγματική ζωή για ευνόητους λόγους και στο φάντασυ για να είναι οι χαρακτήρες πιο πλούσιοι και ενδιαφέροντες.
Βεβαίως και στέκει το γενικό σκεπτικό του άρθρου, αλλά δεν έχω αρκετές γνώσεις για να κονταροχτυπηθώ μαζί σου αναλύοντας τις λεπτομέρειες του. Γι'αυτό προσπάθησα μέσα από τα σχόλια να ξεκαθαρίσω αν αυτό που κατάλαβα είναι αυτό που εννοείς.
Όσο για το άρθρο του 1928, εξίσου "γραφικά" μ'αυτό είναι τα βιβλία που, όπως αναφέρεις, μιλάνε για τις γυναίκες σαν να είναι "φανταστικά πλάσματα, που έχουν γυναικεία όψη αλλά δε διαφοροποιούνται σε τίποτε από τους άντρες".